مراسم شب یلدا

مراسم شب یلدا

شب یلدا که به شب چله هم معروف است، به آخرین شب پاییز که طولانی ترین شب سال است گفته میشود.

شب یلدا با غروب آفتاب آخرین روز پاییز (۳۰آذر) شروع شده و تا طلوع آفتاب اولین روز زمستان (۱ دی) ادامه میابد.

در این شب ایرانی ها جشن میگیرند،

شب چله علاوه بر ایران ، در سرزمینهای دیگری نیز مراسم خاص خود را دارد. در خراسان بزرگ تا کشمیر، شب چله بزرگ مورد احترام بوده، مخصوصا در تاجیکستان و افغانستان و قسمت هایی از پاکستان و شمال هند و کشمیر، به شب چله “چله کلان (chillai kalan) میگویند.

آیینهای شب چله در تاجیکستان به رسمهایی ایرانیان شباهت زیادی دارد.

در خراسان بزرگ تا کشمیر شب چله بزرگ مورد تکریم بوده است. بخصوص در افغانستان بخش‌هایی از پاکستان و شمال هند و کشمیر به شب یلدا شب چله کلان chillai kalan می‌گویند. بخصوص در میان تاجیکان شب چله کلان (بزرگ) با آیین‌هایی همراه است. این آیین‌ها شباهت زیادی به آیین‌های شب چله ایرانی دارد.

در مزار شریف، همه ساله با نزدیک شدن به آخرین و طولانی‌ترین شب از فصل پاییز که چله بزرگ نام دارد، مردم فرهنگ دوست ولایت بلخ در شمال افغانستان با آداب و رسوم خاص خود به استقبال این شب می‌روند

در جشن شب چله خانواده های ایرانی دور هم جمع میشوند و میهمانی و جشن میگیرند. میوه های شاخص در این شب را هندوانه و انار ( که به دلیل رنگ قرمز که نماد نور خورشید بودند) تشکیل میدهند و همچنین با نقل و آجیل و سایر تنقلات از میهمانان پذیرایی میکنند. در این شب همه اعضا و میهمانان معمولا فال حافظی برای خود میگیرند.

کلمه ی یلدا:

یلدا به معنی زایش و تولد است

کلمه ی چله:
چله به دو موقعیت تاریخ شماری میگویند که یکی به ۶۰ روز ابتدای تابستان و دیگری به ۶۰ روز آغاز زمستان میگویند. چله مخفف چهله است به معنی چهل روز. هر یک از ۶۰ روز ذکر شده به دو بخش ۴۰ و ۲۰ روز تقسیم میشوند. که به ۴۰ روز ابتدایی چله بزرگ گویند و ۲۰ روز دیگر را چله کوچک می نامند.
 در اینجا منظور ما از شب چله شب قبل از آغاز چله بزرگ زمستان است. که طولانی ترین شب سال است.
تاریخچه شب یلدا:
با گذشت تاریخ مردم دریافتند که در طول سال، برخی روزها بلند و برخی تاریک اند و با گذشت زمان متوجه شدند که تا اواخر پاییز به تدریج روزها کوتاهتر و شبها بلند تر میشوند، و چون مردم بر روی زمینها به کشاورزی و .. میپرداختند و در روزهای بلند میتوانستند بیشتر از نور خورشید استفاده کنند و هنگام رسیدن شب ، تاریکی را نماینده ی شیطان میدانستند و هنگام رسیدن طولانی ترین شب سال (شب یلدا) آتش روشن میکردند تا نحسی آنرا با روشنایی آتش نابود شود. و مردم دور هم جمع میشدند و به عیش و نوش و جش و پایکوبی میپرداختند.
یلدا در سراسر ایران به شکلهای متفاوتی برگزار میشود.
شب یلدا در آذربایجان (آذربایجان غربی و شرقی):
 رسم اینگونه است که خوانچهایی را تزئین میکنند و به خانه ی تازه عروس و یا نامزد میفرستند. همچنین مردم آذربایجان سینی های را با هندوانه ها و انار تزئین میکنند و در اطراف آن شالهای قرمز رنگ میگذارند.
. درحالی که مردم شمال یک ماهی بزرگ را تزئین می‌کنند و به خانهٔ عروس می‌برند.

شب یلدا در خراسان:

 در خراسان به شب یلدا شب چراغ نیز میگویند، و هر میهمان برای رفتن به شب نشینی همراه خود چراغی را به خانه میزبان میبرد. از آنجا که هر میهمانی برای رفتن به شب نشینی، چراغی را همراه خود می‌برده و به دلیل فراوانی چراغ‌ها عبارت چهل چراغ که نشانه کثرت است بکار می‌بردند. در خراسان قدیم برای شب یلدا شیرینی کف آماده میکردند (نوعی شیرینی یا شربت سنتی).
طرز تهیه شیرینی کف (کف زنی): این شیرینی هم اکنون هم در بسیاری از مناطق خراسان (بخصوص خراسان رضوی و خراسان جنوبی امروز) تهیه میشود. برای تهیه آن، ریشه گیاهی به نام چوبک را که در این دیار بهه «بیخ» مشهور است، در آب خیسانده و پس از چند بار جوشاندن، در ظرف بزرگ سفالی به نام «تغار» می‌ریزند. مردان و جوانان فامیل با دسته‌ای از چوب‌های نازکک درخت انار به نام «دسته گز» مایع مزبور را برای ساعتها هم می‌زنند تا به صورت کف سفت درآید و این کار باید در محیط سرد صورت گیرد تا مایع مزبور کف و سپس سفت شود خشک شده آن مانند گز اصفهان می‌شود. کف آماده شده در پایان با مخلوط کردن شیره شکر آماده خوردن شده و پس از تزیین با مغز گردو و پسته برای پذیرایی مهمانان برده می‌شود. در این میان گروهی از جوانان قبل از شیرین کردن کف‌ها مجاز هستند با پرتاب آن به سوی همدیگر و مالیدن کف به سر و صورت یکدیگر شادی و نشاط را به جمع مهمانان می‌افزایند.
مراسم سرحمومی: یکی از سنتهای مهم برگزاری مراسم عروسی ذر ایام جشن های چله بوده است که سه روز طول می کشیده است مراسم سرحمومی در شب چله از آن جمله بوده است. سرحمومی مراسمی است که داماد در حمام عمومی مردانه و عروس در حمام زنانه طی مراسم با شکوهی به حمام می‌بردند و با رقص و پایکوبی و چوب بازی مراسم حنا بندان بعد از شستن و کیسه کشی داماد انجام می‌دادند و در مراسم حنا بندان آواز امشب حنا می‌بندیم… بر دست و پا می‌بندیم … را بصورت گروهی می‌خواندند؛ و درپایان لباس نو بر عروس و داماد و اقوام نزدیک آنها می‌پوشانند که این مراسم گاهی تا سحر طول می‌کشید و مقدمه مراسم عروسی است که در بعد از ظهر روز بعد برگزار می. افراد دعوت شده در صحن حمام جمع می‌شدند اما جوانان و افراد غیر مدعو تا پایان مراسم در بیرون از حمام جمع می شدندو شوخی و بازی سیاه بازی و انتر بازی درمی‌آوردند.
مراسم هدیه داماه به نامزدش:هدیه دادن داماد برای نامزدش نیز یک امر اجباری بوده است در این شب به داماد این امتیاز بزرگ داده می‌شد که با بردن هدیه برای نامزدش بتواند شب در خانه بااو در یک اتاق و دوتایی بخوابد. داماد تا قبل از شب زفاف فقط در مناسبتهای خاص و از جمله شب چله مجاز به خوابیدن با نامزدش بوده است که به آن نامزد بازی می‌گفتند. در شهرهای خراسان خواندن شاهنامهٔ فردوسی در این شب مرسوم است.

شب یلدا در اصفهان:

شب یلدا (شب چله) در شهرستان دهاقان اصفهان: مانند سایر مناطق ایران فامیل و بستگان به خانهٔ پدر بزرگها یا مادر بزرگها می‌روند ودور هم پای کرسی جمع می‌شوند. صاحب خانه هم با آجیل و میوه از مهمانها پذیرائی می‌کند آنها تا پاسی از شب و گاهی تا نزدیک صبح می‌نشینند، شاهنامه می‌خوانند و فال حافظ می‌گیرند. بزرگترها داستان یا خاطره نقل می‌کنند. تازه دامادها با هدیه یا خوانچه به خانه عروس می‌روند. آجیل شب یلدا، کشمش، گردو، بادام، قیسی، برگه زردآلو یا برگه گلابی، جوزقند و انجیر و خرما است. میوه شب یلدا هم انار، هندوانه، سیب، گلابی انباری (سیبری) است. همچنین نوشیدنی شب یلدا بطور معمول چای و شربت و چنانچه برف باشد مخلوط برف و شیره انگور هستند. غذای شب چله (یلدا) چنانچه مقدور باشد پلو ماهی و در غیر اینصورت یکی از غذاهای محلی:مانند کوفته، گندی، دلمه، چرب و شیرین و یا غیره است.

شب یلدا در کردستان:

 در کردستان نیز مانند سایر مناطق کوهستانی ایران این آیین تاریخ کهنی دارد که به همان نام قدیمیش «شو چله» خوانده می‌شود و در شهر سنندج مرکز استان کردستان از قدیم اکثر خانه‌ها غذای دلمه و نان سنگک برای پذیرایی از مهمان‌ها آماده می‌کنند و این به صورت سنتی در این شهر تبدیل شده است.

شب یلدا در بوشهر:

 مردم استان بوشهر نیز همچون دیگر ایرانی‌ها، این آیین کهن را با رفتن به خانه بزرگ‌ترها می‌گذرانند. هندوانه در شب یلدا در بوشهر کاربرد زیادی دارد.

شب یلدا در گرگان:

در استان گلستان شب یلدا بسیار با اهمیت و گرامی داشته می‌شود. در این شب همه مردم به خانه پدر بزرگها و مادر بزرگها رفته و ضمن دورهم‌نشینی پیرامون کرسی و خواندن فال حافظ و فردوسی‌خوانی و نَقل اندازی (داستانهای شفاهی) به خوردن تنقلات و میوه‌جات خصوصاً میوه‌های باغی و جنگلی از قبیل هندوانه، انار، لیمو و پرتقال، ولیک و کندس و شیرینی‌جاتی مانند مَت و کَسمَک می‌پردازند و با خوردن و نوشیدن و شنیدن صحبتها و داستان‌های بزرگترها، شب را به صبح می‌رسانند و معتقدند که صبح بعد از یلدا روز پیروزی خورشید بر سیاهی و تاریکی‌ها است.

شب یلدا در فارس:

 سفرهٔ مردم شیراز مثل سفرهٔ نوروز رنگین است. مرکبات و هندوانه برای سرد مزاج‌ها و خرما و رنگینک برای گرم مزاج‌ها موجود است. حافظ خوانی جزو جدانشدنی مراسم این شب برای شیرازی‌هاست. البته خواندن حافظ در این شب نه تنها در شیراز مرسوم است، بلکه رسم کلی چله‌نشینان شده‌است.

شب یلدا در همدان:

 همدانی‌ها فالی می‌گیرند با نام فال سوزن. در گلپایگان قدیم هم شب یلدا این رسم بود. همه دور تا دور اتاق می‌نشینند و پیرزنی به طور پیاپی شعر می‌خواند. دختر بچه‌ای پس از اتمام هر شعر بر یک پارچه نبریده و آب ندیده سوزن می‌زند و مهمان‌ها بنا به ترتیبی که نشسته‌اند شعرهای پیرزن را فال خود می‌دانند. همچنین در مناطق دیگر همدان تنقلاتی که مناسب با آب و هوای آن منطقه‌است در این شب خورده می‌شود. در تویسرکان و ملایر، گردو و کشمش ومویز نیز خورده می‌شود که از معمول‌ترین خوراکی‌های موجود در این شهرستانهاست. همچنین درآجین میوه وتنقلات برای دختری که نامزد شده ازطرف خانواده دامادبرده می‌شود و این ازرسوم قدیم به جامانده است.

شب یلدا در اردبیل:

 در اردبیل رسم است که خانواده‌ها شب یلدا دور هم جمع می‌شوند و تا پاسی از شب با هم شب نشینی می‌کنند. هندوانه، انار، پرتقال، تخمه، ماهی پلو و… از جمله خوراکی‌هایی است که در استان اردبیل مرسوم هست، ودر شب یلدا برای تازه عروس هندوانه تزئین می‌کنند و به همراه هدایای دیگر از طرف خانواده داماد فرستاده می‌شود.

شب یلدا در گیلان:

 در گیلان هندوانه را حتماً فراهم می‌کنند و معتقدند که هر کس در شب چله هندوانه بخورد در تابستان احساس تشنگی نمی‌کند و در زمستان سرما را حس نخواهد کرد. «آوکونوس» (آو= آب و کونوس = ازگیل) یکی دیگر از خوردنی‌هایی است که در این منطقه در شب یلدا رواج دارد و به روش خاصی تهیه می‌شود. در فصل پاییز، ازگیل خام را در خمره می‌ریزند، خمره را پر از آب می‌کنند و کمی نمک هم به آن می‌افزایند و در خم را می‌بندند و در گوشه‌ای خارج از هوای گرم اتاق می‌گذارند.ازگیل سفت و خام، پس از مدتی پخته و آبدار و خوشمزه می‌شود. آوکونوس در اغلب خانه‌های گیلان تا بهار آینده یافت می‌شود و هر وقت هوس کنند ازگیل تر و تازه و پخته و رسیده و خوشمزه را از خم بیرون می‌آورند و آن را با گلپر و نمک در سینه‌کش آفتاب می‌خورند. در گیلان در خانواده‌هایی که در همان سال پسرشان را داماد یا نامزد کرده‌اند رسم است که طبقی برای خانواده نوعروس می‌فرستند. در این طبق میوه‌ها و خوراکی‌ها و تنقلات ویژه شب چله به زیبایی در اطراف آراسته می‌شود و در وسط طبق هم یک ماهی بزرگ (معمولاً ماهی سفید) تازه و خام همراه با تزیین سبزیجات قرار می‌گیرد که معتقدند باعث خیر و برکت و فراوانی روزی زوج جدید و همچنین سلامت و باروری نوعروس می‌گردد

شب یلدا در خوزستان:

 مردم خوزستان تا سحر انتظار می‌کشند تا از قارون افسانه‌ای استقبال کنند. قارون در لباس هیزم‌شکن برای خانواده‌های فقیر تکه‌های چوب می‌آورد. این چوب‌ها به طلا تبدیل می‌شوند و برای آن خانواده، ثروت و برکت به همراه می‌آورند. به خانه بزرگترها رفته و دور هم جمع شده به شوخی خنده گذرانده، آجیل هندوانه انار شیرینی و خرما و لبو و اش وشیرینی‌های مختلف از جمله خوراکی‌های این آیین کهن است

شب یلدا در قزوین:

 مردم استان قزوین نیز، همچون دیگر هم‌وطنان ایرانی، این آیین کهن را با رفتن به خانهٔ بزرگ‌ترها می‌گذرانند. به عقیدهٔ بزرگ‌ترها، آوردن میوه‌های مختلف خشک و تر و میوه‌های سرخ‌فام، که به «شب‌چره» معروف است، همراه با خوراکی‌های دیگر شگون دارد و زمستان پربرکتی را نوید می‌دهد. در میهمانی شب یلدا، که همه دورِ هم جمع می‌شدند، مادربزرگ‌ها نقش محوری داشتند. در گلپایگان، به‌خصوص در بعضی مواقع که مادربزرگ‌ها در آوردن تنقلات تأخیر می‌کنند، کوچک‌ترها شعر «هرکه نیارد شب‌چره – انبارشو موش بچره» سر می‌دهند، تا مادربزرگ در آوردن «شب‌چره» تعجیل کند. در این شب، اغلب مردم قزوین با خوردن سبزی‌پلو با ماهی‌دودی و سپس هندوانه، انار، انواع تنقلات ازجمله کشمش، گردو، تخمه، آجیل مشکل‌گشا و انجیر خشک، شب‌نشینی خود را به اولین صبح زمستانی گره می‌زنند. به عقیدهٔ مادربزرگ‌های قزوینی، اگر در این شب ننه‌سرما گریه کند، باران می‌بارد؛ اگر پنبه‌های لحاف بیرون بریزد، برف می‌آید؛ و اگر گردنبند مرواریدش پاره شود، تگرگ می‌آید. یکی دیگر از آداب و رسوم «شب یلدا»، فرستادن «خونچه چله» از سوی داماد به‌عنوان هدیهٔ زمستانی برای عروس است. در این خونچه، برای عروس پارچه، جواهر، کله‌قند و هفت نوع میوه مثل گلابی، هندوانه، خربزه، سیب و به با تزئینات خاصی فرستاده می‌شود.

شب یلدا در لرستان و لکستان:

 شب چله در میان مردم مناطق لر و لو نشین دارای آداب و رسوم خاصی است و به آن «شو اول قاره» می‌گویند. شب نشینی، دید و بازدید اقوام، فال چهل سرو، فال حافظ، پختن غذاهای خاص این شب، دراز کردن شال یا چادری از پشت بام همسایه برای دریافت آجیل و میوه از سوی دیگر همسایگان و خواندن اشعاری به همین منظور از برنامه‌های ویژه شب یلدا در شهرهای مختلف این نواحی است. در این شب همچنین مردم با استفاده از گندم، شاهدانه، کنجد و گردو، تنقلاتی خاص تهیه می‌کنند و با جمع شدن افراد خانواده کنار هم از آن استفاده می‌کنند.در لرستان شب چله (شو اول قاره) گندم شیره هم می‌خورند که از این طریق گندم را در شیره می‌خیسانند و زردچوبه و نمک را با آن مخلوط می‌کنند سپس آن را روی ساج برشته می‌کنند و همراه بادام، گردو، کشمش، سیاه دانه و کنجد مخلوط می‌کنند.

در لرستان و لکستان شب چله (یلدا=شو اول قاره)، نوجوانان و جوانان با رفتن به پشت بام همسایه خود و دراز کردن شالی، اشعار زیر را بلند بلند می‌خوانند و همسایه در شال آنها آجیل، شیرینی و میوه و گندم شاهدانه می‌گذارد.

«امشو اول قاره، خیر د هونت بواره» امشب اول یلدا یا اول زمستان است خیر از خانه ات ببارد.

«نون و پنیر و شیره _ کیخا هونت نمیره» نان و پنیر و شیره کدخدا (صاحب خانه) خانه ات نمیرد.

«چی به علی کوشکه بیاره» چیزی بده علی کوچک یا بچه ات بیاورد…

صاحب خانه کمی آجیل گندم برشته با میوه و شیرینی در شال بچه‌ها می‌گذارد و بچه‌ها ضمن بالا کشیدن شال و محتویاتش به عنوان تشکر از صاحب خانه، تکرار می‌کنند:

«امشو اول قاهاره نون و پنیر و شیره کیخا هونت نمیره» (امشب اول یلدا یا اول زمستان است نان و پنیر و شیره کدخدا خانه ات نمیرد) سپس، شال را برمی‌دارند و به روی پشت بامهای دیگر می‌روند و دوباره ترانه فوق را می‌خوانند.

 عکس مخصوص شب یلدا – گالری تصاویر شب یلدا

 ,  yalda night iran ,  بهترین شب یلدا ,  تصاویر شب یلدا ,  خاطرات شب یلدا ,  دلیل نامگذاری شب یلدا ,  رابطه زن و شوهر در شب یلدا ,  رسم های بین زوجین در شب یلدا ,  رسم های شب یلدا ,  شب چله عروس ,  شب یلدا ,  شب یلدا چه شبی است؟ ,  شب یلدا در ارومیه ,  شعر شب یلدا ,  طولانی ترین شب سال ,  عکس انار ,  عکس زیبایی شب یلدا ,  عکس شب یلدا ,  عکس فالنامه حافظ شب یلدا ,  عکس های شب یلدا ,  عکس هندوانه ,  فال شب یلدا ,  فیلم شب یلدا ,  مراسم شب یلدا ,  معنی شب یلدا ,  یلدا ,  شب یلدا در کردستان ,  شب یلدا در خراسان ,  شب یلدا در اصفهان ,  شب یلدا در قزوین ,  شب یلدا در شمال ,  شب یلدا در تبریز ,  شب یلدا در آذربایجان ,  شب یلدا در بوشهر ,  شب یلدا در گرگان ,  شب یلدا در فارس ,  شب یلدا در همدان ,  شب یلدا در گیلان ,  شب یلدا در خوزستان ,  شب یلدا در لرستان

درباره ی modirut

مطلب پیشنهادی

آیین سو اوستو

آیین سو اوستو آداب رسوم و بازیهای محلی ارومیه آیین سو اوستو از آداب صبح …

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *