مسجد تاریخی حمامیان (مزگەوتی سۆر) در فاصله ۳ کیلومتری شهرستان بوکان، در روستایی به نام حمامیان قرار گرفته است که در دوره قاجار و پیش از جنگ جهانی دوم و در سال ۱۳۲۸ هجری قمری (۱۲۸۸ – ۱۲۸۹ هجری شمسی) توسط مرحوم محمود آقا ایلخانی زاده  ساخته شده است، و معمار آن شادروان معمارباشی مراغه ای بود.

مسجد حمامیان در ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شماره ثبت۳۴۸۳ جزو آثار ملی ایران قرار گرفته است.

اهالی منطقه (معروف به مُکریان) علت نامگذاری مسجد به این نام را ، وجود حمامی قدیمی در این روستا میدانند که مردم روستاهای اطراف برای استحمام به این روستا میآمدند، و برخی دیگر نیز بر این عقیده اند که برای اولین بار شخصی با نام حاجی حمامی این روستا را آباد کرده و به این دلیل نام حمامی روی آن قرار گرفته است.

شکل کلی مسجد به صورت مربعی در ابعاد ۱۴در ۱۴ متر است که از سنگهای منطقه و آجرهای کوره ای  و خشتی و چوب گردو و توت و گچ و آهک ساخته شده است.

مسجد حمامیان به دلیل اینکه پی آن در عمق ۲۰متری زمین ساخته شده، در مقابل زلزله و طوفان بسیار مقاوم است. هنر آجری تراشی به صورت ترکیبی در این مسجد به کار رفته است که نمایی زیبا به آن داده است.

در نمای شمالی مسجد که ایوانی کوچک و ستونهایی دارد، باغهایی زیبا قرار گرفته اند و تعدادی پنجره روبه این باغها وجود دارند.

مسجد دارای گنبدی بزرگ به صورت دولایه است که با آجرهای کوره پز چهارگوش ایجاد شده است. گنبد مسجد حمامیان بدون هیج ستون و نگه دارنده ای ساخته شده است. که گفته میشود پس از گنبد سلطانیه زنجان، دومین گنبد بزرگ آجری ایران به شمار میرود. ارتفاع گنبد از کف مسجد ۱۲ متر است.

کف مسجد پوشیده از درخت توت است که نیم متر از کف آن فاصله دارد و دلیل این کار وجود رطوبت در کف آن میباشد.

بعد از مرمت مسجد، کف چوبی آن برداشته شد و گودی کف مسجد نیز پر شد و همچنین ستونهای چوبی ایوان مسجد نیز جای خود را به ستونهای آجری دادند.

از ویژگیهای بارز این مسجد این است که مناره ندارد ولی در داخل مسجد شکل مناره های روی آجرها منقوش شده است.

در کنار این مسجد مدرسه ای ساخته شده است. و کمی آنطرف (سی متر) وضوخانه ای در ابعاد ۹٫۵ در ۹٫۵ متر در عمق ۱٫۵ متری زمین ساخته شده است.

به همین دلیل به آن مدرسه علوم دینی نیز میگویند.

در قسمت ورودی مسجد تالاری احداث شده که دارای چهار ستون بوده و سکویی نه چندان بلند در آن قرار گرفته است و سقف آن با چوب درخت توت پوشانده شده  و بیشتر به منظور مراسم های ختم اهالی روستا استفاده میشد. درب کوچکی این تالار را به صحن اصلی مسجد متصل میکند.

با ورود به داخل مسجد با نمایی چشم انداز از معماری سنتی و اسلامی مواجه میشوید، گنبد هرمی که بصورت پلکانی سقف مسجد را به نقطه ای واحد متصل میکند. در چهار سوی مسجد حمامیان گلدسته های آجری در زیر سقف واقع شده است.

مجراب مسجد در بین دو پنجره قرار گرفته است و محراب نیز پنجره ای کوچک وجود دارد.

دور تا دور مسجد را با هنر زیبای آجرتراشی به هم متصل نموده اند که هنر اصیل ایرانی در معماری اسلامی به شمار میرود.

هم اکنون امکان بازدید از این اثر تاریخی برای عموم وجود دارد.