موزه ارومیه در خیابان شهید بهشتی قرار دارد، و در سال ۱۳۴۶ ه.ش بنا  گردیده است. این موزه به عنوان دومن موزه غنی ایران، شناخته شده است. و دارای یک سالن بزرگ مخصوص اشیای باستانی  و تاریخی می باشد. که مربوط به دوره های مختلف تاریخی است و بر اساس قدمت آنها از درب ورودی در ویترین ها به ترتیب از دوره ما قبل تاریخ، دوره ساسانی تا دوره قاجار چیده شده است. و سالن کوچکی که مختص موزه مردم شناسی است و در ایام بخصوصی فیلم و اسلاید در آن به نمایش گذاشته میشود.

در موزه ارومیه مجموعه ای از کتاب های نفیس خطی، که اکثر آنها قرآن مجید و کتب دینی اسلامی می باشد، وجود  دارد. و همچنین اشیایی از دوره ما قبل تاریخ ، تاریخی و اسلامی و نیز اشیائی مربوط به هنر های ملی و تزئینی، مردم شناسی ، کار های دستی و نوشته ها و کتب خطی دیگر به چشم می خورد، که اجمالا و فهرست وار معرفی می شوند:

بخش ماقبل تاریخ

از این دوره اشیائی که در حفاری اسماعیل آباد، امش گیلان، تپه های حسنلو نقده، سیلک کاشان، تپه های دینخواه و عمارلو بدست آمده، شامل اشیای سفالی خام و پخته و مفرغی می باشد. و تعداد آنها به بیش از ۱۲۵ قلم می رسد، به نمایش گذاشته شده است. که با شروع به کار موزه ی منطقه ای استان آ.غ این بخش در موزه ارمیه رونق بسیاری خواهد یافت.

بخش تاریخی لرستان

اشیای مربوط به دوره های تاریخی و از لرستان بدست آمده ، اکثرا مفرغ و برنز بوده ، و بیشتر وسایل جنگی و آلات فلزی دیگر و اشیای سفالی بوده و کلا مربوط به قبل از میلاد و ۵۳ قلم میباشد.

بخش تاریخی موزه ارومیه

اشیاء مربوط به بخش تاریخی ، این اشیا مربوط  به قبل از اسلام میباشد، و اکثرا فلزی (مفرغ  و آهن ) است و مربوط به نواحی : شوش ، دیلمان ، خورین ، نوروز محله ، ری ، رودبار ، گری ، رحمت آباد ، سیاهکل ، عمارلو و نهاوند است که تعدادشان به ۵۰ قلم میرسد

بخش سکه ها

این بخش شامل سکه های از دوره های قبل از اسلام در ایران و حکومتهای امویان ، عباسیان ، آل بویه ، سلاجقه ، اتابکان ، مغول ، تیموریان ، آل جدایر ، آق قریونلو ، صفویه و زندیه می باشد که تعداد آنها ۴۱ قلم است.

مهر ها

که بیشتر روی سنگ هایی گران قیمت با چیره دستی شگفت انگیز کنده کاری شده است و غالبا برای اثبات حق مالکیت و نیز مبادلات تجاری ، مورد استفاده قرار میگرفته است. و کثرت تعداد این گونه مهره های یافت شده نمودار توسعه مالکیت شخصی در آن دوره هاست.

بخش اسلامی

اکثر اشیاء موزه ارومیه متعلق به دوره های اسلامی و نشان دهنده ی تمدن اسلام ، و شیوع دین مبین اسلام در این خطه و تاثیرات آن در ساخت و پرداخت ظروف و اشیاء فلزی از جمله سلاحهای جنگی می باشد.

ظروف بی نهایت ظریف ، با خطوط کوفی ، یا آیاتی از قرآن کریم و همچنین سر علم های از سوگواری ، نوشته های کوفی و عربی و آیاتی از کتاب مقدس قرآن می باشد ، که از مناطق مختلف کشور جمع آوری گردیده و از تاریخ شیوع دین مبین اسلام تا قرن ۱۴ هجری را شامل میشود. این اشیاء ۱۰۰ قلم بوده و شامل ظروف سفالین و اشیاء فلزی است که از رفسنجان ، گرگان ، ری ، کرج ، قوچان ، سبزوار ، نیشابور ، اراک ، کاشان ، ساوه ، جیرفت ، شوش ، گنبد کاوس ، بیرجند ، دماوند ، اصفهان و بجنورد به دست آمده است.

بخش مردم شناسی

در بخش مردم شناسی موزه ارومیه ، لباس ها و وسایل مربوط به قرن سیزدهم و چهاردهم هجری ، و وسایل دیگر اشیاء مسی برنزی و شیشه ای و پارچه ای سفالین و تخته ای و همچنین مجسمه های از اقوام و عشیره های مختلف کشور ، با لباس های محلی ب نمایش گذاشته شده است.

بخش هنر های تزئینی

اشیای بسیار جالبی همچون خط نوشته ها و آیاتی از قرآن مجید ، به خط نسخ و نستعلیق و تابلو و مینیاتور و مرقع و قلمدان هایی از قرن سیزدهم و چهاردهم هجری در این بخش نگهداری میشود.

بخش های اسلامی و ملی

در این بخش تابلو ها  با خطوط نستعلیق و نسخ و شکسته و زری دوزی هایی با ادعیه و آیات و نیز ظروف سفالین و منبت کاری ها به چشم می خورد.